Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Skip links

Γιατί η ιδέα του «φύλου» προκαλεί αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο;

Γιατί η ιδέα του «φύλου» προκαλεί αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο;1

 

Judith Butler
Μετάφραση: Δανάη Καπράνου

 


 

ΟΙ ΑΥΤΑΡΧΙΚΟΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑΖΟΥΝ ΟΛΟ ΚΑΙ ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΜΕ ΤΟΝ «ΚΟΜMΟΥΝΙΣΜΟ» ΚΑΙ ΤΟΝ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟ»

 

Τον Ιούνιο το κοινοβούλιο της Ουγγαρίας ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία την κατάργηση κάθε είδους διδασκαλίας που να σχετίζεται με την «ομοφυλοφιλία και την αλλαγή φύλου» στα σχολεία, συνδέοντας τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα και τη σχετική εκπαίδευση με την παιδοφιλία και ολοκληρωτικές πολιτιστικές πολιτικές. Γύρω στα τέλη Μαΐου Δανοί βουλευτές πέρασαν ψήφισμα ενάντια στον «υπέρμετρο ακτιβισμό» σε ακαδημαϊκά ερευνητικά περιβάλλοντα, συγκαταλέγοντας τις σπουδές φύλου, τη φυλετική θεωρία και τις μετααποικιακές και μεταναστευτικές σπουδές στη λίστα με τους υπαιτίους. Τον Δεκέμβριο του 2020 το ανώτατο δικαστήριο της Ρουμανίας ακύρωσε τον νόμο που θα απαγόρευε τη διδασκαλία της «θεωρίας της έμφυλης ταυτότητας», αλλά οι σχετικές συζητήσεις συνεχίζουν να μαίνονται. Τρανσφοβικοί στην Πολωνία έχουν ανακηρύξει χώρους «trans-free», εκφράζοντας έτσι τον ζήλο τους να εξαγνίσουν την Πολωνία από τη διαβρωτική πολιτισμική επιρροή των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Η αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης τον Μάρτιο προκάλεσε ρίγη σε όλη την Ευρώπη, καθώς μεταξύ των βασικών στόχων της σύμβασης ήταν η συμπερίληψη της προστασίας των γυναικών και των παιδιών απέναντι στη βία, ενώ αυτό το «πρόβλημα» συνδέθηκε με την ξένη λέξη «gender» (φύλο).

Τα τελευταία χρόνια οι επιθέσεις στη λεγόμενη «έμφυλη ιδεολογία» έχουν αυξηθεί σε όλο τον κόσμο και κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο, καθώς τις τροφοδοτούν ηλεκτρονικά δίκτυα και τις σιγοντάρουν πολυπληθείς συντηρητικές καθολικές και ευαγγελικές οργανώσεις. Αν και δεν συμφωνούν σε όλα, αυτές οι ομάδες συγκλίνουν στο ότι η παραδοσιακή οικογένεια δέχεται επίθεση, ότι τα παιδιά στο σχολείο υφίστανται πλύση εγκεφάλου, για να γίνουν ομοφυλόφιλοι, και ότι το «φύλο» είναι μια επικίνδυνη, αν όχι διαβολική, ιδεολογία που απειλεί να καταστρέψει την οικογένεια, τις τοπικές κουλτούρες, τον πολιτισμό, ακόμα και τον ίδιο τον «άνθρωπο».

Δεν είναι εύκολο να ανασυνθέσουμε πλήρως τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί το κίνημα της αντιέμφυλης ιδεολογίας, καθώς περιφρονούν κάθε πρότυπο συνέπειας και συνοχής. Συνθέτουν και εξαπολύουν προβοκατόρικους ισχυρισμούς με στόχο να καταπολεμήσουν ό,τι αντιλαμβάνονται ως «έμφυλη ιδεολογία» και «σπουδές φύλου», χρησιμοποιώντας όποιο ρητορικό μέσο έχουν στη διάθεσή τους. Ας πούμε, ενίστανται στο «φύλο» επειδή θεωρούν ότι αρνείται το βιολογικό φύλο ή ότι υποσκάπτει τον φυσικό ή θεϊκό χαρακτήρα της ετεροκανονικής οικογένειας. Φοβούνται ότι οι άντρες θα χάσουν την κυρίαρχη θέση τους ή θα περιοριστούν αμετάκλητα, αν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε με τη λογική του κοινωνικού φύλου. Πιστεύουν ότι καθοδηγούν τα παιδιά να αλλάξουν φύλο, ότι τα στρατολογούν συστηματικά γκέι και τρανς άτομα ή ότι τα πιέζουν να δηλώνουν γκέι στο εκπαιδευτικό πλαίσιο, όπου ο ανοιχτός διάλογος για το φύλο παρωδείται ως μια μορφή προσηλυτισμού. Και αγωνιούν ότι, αν γίνει κοινωνικά αποδεκτό αυτό που ονομάζουμε «(κοινωνικό) φύλο», θα εξαπολυθεί στη Γη μια θύελλα από σεξουαλικές διαστροφές, από παιδοφιλία μέχρι κτηνοβασία.

Αν και εθνικιστικός, τρανσφοβικός, μισογυνικός και ομοφοβικός, ο βασικός στόχος του κινήματος αυτού είναι να αντιστρέψει την προοδευτική νομοθεσία που έχουν κερδίσει τα ΛΟΑΤΚΙ και φεμινιστικά κινήματα τις τελευταίες δεκαετίες. Πράγματι, κάνοντας επίθεση στο «φύλο», το κίνημα αυτό αντιτίθεται στην αναπαραγωγική ελευθερία των γυναικών και στα δικαιώματα των μονογονεϊκών οικογενειών, αντιτίθεται στην προστασία των γυναικών απέναντι στον βιασμό και στην ενδοοικογενειακή βία, και αρνείται τα νομικά και κοινωνικά δικαιώματα των διεμφυλικών ατόμων, όπως και μια μεγάλη γκάμα από νομικές και θεσμικές δικλείδες ασφαλείας που αφορούν τις έμφυλες διακρίσεις, τον βίαιο ψυχιατρικό εγκλεισμό, τη βάναυση σεξουαλική παρενόχληση και τη δολοφονία. Ο ζήλος αυτός κλιμακώθηκε σε μια εποχή πανδημίας, κατά την οποία η ενδοοικογενειακή κακοποίηση έχει εκτιναχτεί στα ύψη και τα κουήρ ή τρανς παιδιά έχουν στερηθεί τους τόπους συνάθροισής τους σε υποστηρικτικές κοινότητες.

Δεν είναι δύσκολο να καταρρίψουμε ή ακόμα και να γελοιοποιήσουμε αυτά τα επιχειρήματα που στρέφονται ενάντια στις σπουδές φύλου ή στην έμφυλη ταυτότητα, αφού βασίζονται σε σαθρές καρικατούρες και συχνά ξεστρατίζουν προς τη φαντασμαγορία. Αν έχει καμία σημασία ‒και ας ελπίσουμε ότι έχει‒, δεν υπάρχει μία και μοναδική έννοια του φύλου, και οι σπουδές φύλου αποτελούν ένα σύνθετο και εσωτερικά πολύμορφο πεδίο που περιλαμβάνει μεγάλο φάσμα ακαδημαϊκών. Όλοι αυτοί δεν αρνούνται το βιολογικό φύλο, όμως συχνά διερωτώνται πώς εγκαθιδρύεται το βιολογικό φύλο, μέσα σε ποιο ιατρικό και νομικό πλαίσιο εδραιώνεται, πώς έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου και τι επίδραση θα είχε στην κοινωνική οργάνωση του κόσμου μας, αν αποσυνδέαμε το βιολογικό φύλο που αποδίδεται κατά τη γέννηση από τη ζωή η οποία ακολουθεί, συγκαταλέγοντας τα ζητήματα της εργασίας και του έρωτα.

Γενικώς, αντιλαμβανόμαστε την απόδοση φύλου ως κάτι που συμβαίνει μία φορά, αλλά τι γίνεται, αν το θεωρήσουμε μια σύνθετη και αναθεωρήσιμη διαδικασία, αναστρέψιμη στον χρόνο για κείνους που έχει γίνει λάθος; Αυτού του είδους η επιχειρηματολογία δεν αποτελεί θέση ενάντια στην επιστήμη, αλλά διερώτηση σχετικά με το πώς εισέρχονται στην κοινωνική ρύθμιση της ταυτότητας η επιστήμη και η νομοθεσία. «Όμως, τα φύλα είναι δύο!» Γενικώς, ναι, αλλά ακόμα και τα ιδανικά του διμορφισμού, που ορίζουν τις καθημερινές αντιλήψεις μας για το βιολογικό φύλο, αμφισβητούνται από το διαφυλικό (intersex) κίνημα, που έχει αποδείξει πόσο αμφιλεγόμενη και καθοριστική μπορεί να είναι η απόδοση φύλου.

Η διατύπωση ερωτήσεων για το φύλο, δηλαδή για το πώς οργανώνεται η κοινωνία σύμφωνα με το φύλο και τι συνέπειες έχει αυτό στην κατανόηση του σώματος, της βιωμένης εμπειρίας, της στενής συσχέτισης και της απόλαυσης, ισοδυναμεί με την ενασχόληση με μιας μορφής ανοιχτή έρευνα και μελέτη, που αντιστέκεται στις δογματικές κοινωνικές θέσεις οι οποίες επιδιώκουν να σταματήσουν και να αντιστρέψουν την χειραφετημένη αλλαγή. Κι όμως, οι «σπουδές φύλου» αντιμετωπίζονται ως «δογματικές» από όσους αντιλαμβάνονται εαυτούς στην πλευρά της «κριτικής».

Θα μπορούσαμε να εξηγούμε επί μακρόν τις διάφορες μεθοδολογίες και συζητήσεις στο πλαίσιο των σπουδών φύλου, τη σύνθετη φύση του ακαδημαϊκού αντικειμένου και την παγκόσμια αναγνώριση που έχει λάβει ως δυναμικό πεδίο μελέτης, πράγμα που όμως θα απαιτούσε την αφοσίωση του αναγνώστη και του ακροατή στην παιδεία. Μολαταύτα, δεδομένου ότι οι περισσότεροι από τους αντιπάλους αρνούνται να διαβάσουν οποιοδήποτε υλικό μπορεί να αντικρούει τις απόψεις τους ή επιλέγουν κατά το δοκούν σημεία από περίπλοκα κείμενα, για να τεκμηριώσουν μια καρικατούρα, πώς πρέπει κανείς να προχωρήσει;

Παρ’ όλα αυτά, άλλοι ισχυρίζονται πως η ίδια η έννοια του «φύλου» αποτελεί επίθεση στη χριστιανοσύνη (ή, σε κάποιες χώρες, στο παραδοσιακό ισλάμ) και κατηγορούν τους υποστηρικτές του «φύλου» ότι κάνουν διακρίσεις σε βάρος των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων. Κι όμως, το σημαίνον πεδίο του φύλου και της θρησκείας υποδεικνύει ότι οι εχθροί δεν έρχονται απ’ έξω και ότι ο δογματισμός βρίσκεται συνήθως στην πλευρά των κηνσόρων.

Για αυτό το αντιδραστικό κίνημα, ο όρος «φύλο» προσελκύει, συνοψίζει και ηλεκτρίζει μια σειρά από ποικίλες κοινωνικές και οικονομικές αγωνίες που έχουν προκαλέσει η διογκούμενη οικονομική αβεβαιότητα των νεοφιλελεύθερων καθεστώτων, η εντεινόμενη κοινωνική ανισότητα και ο αποκλεισμός της πανδημίας. Παρακινούμενοι από φόβους για κατάρρευση των υποδομών και αντιμεταναστευτικό μένος, καθώς και από τον φόβο ότι θα απωλέσουμε την ιερότητα της ετεροκανονικής οικογένειας, της εθνικής ταυτότητας και της λευκής υπεροχής, πολλοί επιμένουν ότι υπεύθυνες είναι οι καταστροφικές δυνάμεις του κοινωνικού φύλου, οι μετααποικιακές σπουδές και η κριτική φυλετική θεωρία. Έτσι, όταν το φύλο ερμηνεύεται ως ξένη εισβολή, οι ομάδες αυτές αποκαλύπτουν με σαφή τρόπο ότι τις ενδιαφέρει η δόμηση του έθνους. Το έθνος για το οποίο παλεύουν είναι δομημένο πάνω στη λευκή κυριαρχία, την ετεροκανονική οικογένεια και την αντίσταση σε κάθε κριτική αμφισβήτηση των νορμών που έχουν αδιαμφισβήτητα περιορίσει τις ελευθερίες και έχουν θέσει σε κίνδυνο τη ζωή πλήθους ανθρώπων.

Η εξαφάνιση των κοινωνικών υπηρεσιών υπό τον νεοφιλελευθερισμό έχει αναγκάσει την παραδοσιακή οικογένεια να παρέχει την εργασία φροντίδας, όπως έχουν σωστά υποστηρίξει πολλές φεμινίστριες. Με τη σειρά της, η ενδυνάμωση των πατριαρχικών νορμών στο πλαίσιο της οικογένειας και του κράτους έχει καταστεί –για ορισμένους– επιβεβλημένη υπό το βάρος των αποδεκατισμένων κοινωνικών υπηρεσιών, του διαρκώς ανεξόφλητου χρέους και της απώλειας εισοδήματος. Με υπόβαθρο αυτή την αβεβαιότητα και τον φόβο, το «φύλο» παρουσιάζεται ως καταστροφική δύναμη, μια ξένη επίδραση που παρεισφρέει στο κοινωνικό σύνολο και αποσταθεροποιεί την παραδοσιακή οικογένεια.

Πράγματι, έχει φτάσει στο σημείο να συμβολίζει ή να συνδέεται με κάθε είδους φανταστικές «παρεισφρήσεις» στον εθνικό κορμό: μετανάστες, εισαγωγές, την εξάρθρωση της τοπικής οικονομίας μέσα από τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης. Συνεπώς, το «φύλο» γίνεται ένα φάντασμα που ενίοτε προσδιορίζεται ως προσωποποίηση του «Διαβόλου», μια καθαρή δύναμη καταστροφής που απειλεί τη θεϊκή δημιουργία (αλλά, απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι, όχι η κλιματική αλλαγή που θα ήταν ένας πολύ πιο πιθανός υποψήφιος). Ένα τέτοιο φάντασμα με καταστροφική δύναμη μπορεί να νικηθεί μόνο μέσα από απέλπιδες εκκλήσεις στον εθνικισμό, τον αντιδιανοητισμό, τη λογοκρισία, την απέλαση και πιο ισχυρά οχυρωμένα σύνορα. Ένας λόγος, λοιπόν, που χρειαζόμαστε τις σπουδές φύλου πιο πολύ από ποτέ είναι για να κατανοήσουμε αυτό το αντιδραστικό κίνημα.

Το κίνημα της αντιέμφυλης ιδεολογίας διασχίζει τα σύνορα, συνδέοντας οργανώσεις στη Λατινική Αμερική, την Ευρώπη, την Αφρική και την ανατολική Ασία. Η αντίθεση στο «φύλο» εκφράζεται από κυβερνήσεις τόσο διαφορετικές, όσο του Μακρόν στη Γαλλία και του Ντούντα στην Πολωνία, κυκλοφορεί σε δεξιά κόμματα στην Ιταλία, εμφανίζεται σε μεγάλες εκλογικές πλατφόρμες στην Κόστα Ρίκα και την Κολομβία, εξαγγέλλεται μεγαλοφώνως από τον Μπολσονάρο στη Βραζιλία και είναι υπεύθυνη για τον τερματισμό των σπουδών φύλου σε διάφορες τοποθεσίες, με πιο διάσημη την περίπτωση του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου στη Βουδαπέστη το 2017, πριν μεταφερθεί στη Βιέννη.

Στη Γερμανία και σε όλη την ανατολική Ευρώπη η πολιτική του φύλου παρομοιάζεται με τον «κομμουνισμό» και τον «ολοκληρωτισμό». Στην Πολωνία πάνω από εκατό περιφέρειες έχουν αυτοανακηρυχθεί «αντιΛΟΑΤΚΙ ζώνες», ποινικοποιώντας την ανοιχτή δημόσια ζωή για οποιονδήποτε θεωρείται ότι ανήκει σε αυτές τις κατηγορίες και ‒συνέπεια τούτου‒ αναγκάζοντας τους νέους να φεύγουν από τη χώρα ή να κινούνται υπογείως. Τις αντιδραστικές αυτές φλόγες αναζωπύρωσε το Βατικανό, το οποίο ανακήρυξε την «έμφυλη ιδεολογία» «διαβολική», αποκαλώντας τη μια μορφή «αποικιακού ιμπεριαλισμού», που προέρχεται από τον Βορρά, και εγείροντας φόβους για την «ενστάλαξη» της «έμφυλης ιδεολογίας» στα σχολεία.

Σύμφωνα με την Ανιέσκα Γκραφ, συνσυγγραφέα του βιβλίου Anti-Gender Politics in the Populist Moment μαζί με την Ελσμπιέτα Κόρολτσουκ, ανάμεσα στα δίκτυα που διαδίδουν και επαυξάνουν την αντιέμφυλη οπτική είναι η Διεθνής Οργάνωση για την Οικογένεια, η οποία καυχιέται για τους χιλιάδες συμμετέχοντες στις συνεδριάσεις της, και η διαδικτυακή πλατφόρμα CitizenGo, που ιδρύθηκε στην Ισπανία και κινητοποιεί ενάντια σε διαλέξεις, εκθέσεις και πολιτικούς υποψηφίους, που υπερασπίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα. Ισχυρίζονται ότι έχουν πάνω από εννιά εκατομμύρια followers, τους οποίους μπορούν να κινητοποιήσουν ανά πάσα στιγμή (κινητοποιήθηκαν εναντίον μου το 2018 στη Βραζιλία, όπου ένα εξαγριωμένο πλήθος έκαψε ομοίωμά μου έξω από τον χώρο στον οποίο επρόκειτο να μιλήσω). Ένα τρίτο δίκτυο είναι το Agenda Europe, που αποτελείται από περισσότερες από εκατό οργανώσεις και που απορρίπτει τον γκέι γάμο, τα δικαιώματα των τρανς, την αναπαραγωγική ελευθερία και τις προσπάθειες της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας ενάντια στις διακρίσεις ως επιθέσεις κατά της χριστιανοσύνης.

Τα αντιέμφυλα κινήματα δεν είναι απλώς αντιδραστικές, αλλά φασιστικές τάσεις, του είδους που υποστηρίζει όλο και πιο αυταρχικές κυβερνήσεις. Η ανακολουθία των επιχειρημάτων τους και η προσέγγιση της ίσης ευκαιρίας που υποστηρίζουν, όσον αφορά τις ρητορικές στρατηγικές της Δεξιάς και της Αριστεράς, έχουν ως αποτέλεσμα ένα λόγο που είναι προβληματικός για κάποιους και συναρπαστικός για κάποιους άλλους. Όμως, είναι χαρακτηριστικός των φασιστικών κινημάτων που διαστρέφουν τη λογική, ώστε να ταιριάζει με τους υπερεθνικούς στόχους τους.

Επιμένουν ότι το «φύλο» είναι μια ιμπεριαλιστική κατασκευή, δηλαδή μια «ιδεολογία» που επιβάλλεται τώρα στις τοπικές κουλτούρες του παγκόσμιου Νότου, μιμούμενα παραπλανητικά τη γλώσσα της Θεολογίας της Απελευθέρωσης και την αποαποικιακή ρητορική. Ή, όπως υποστηρίζει η δεξιά ιταλική ομάδα Pro Vita, το «φύλο» εντείνει τις κοινωνικές συνέπειες του καπιταλισμού, ενώ η παραδοσιακή ετεροκανονική οικογένεια είναι το τελευταίο προπύργιο απέναντι στην κοινωνική αποσύνθεση και την αποξένωση του ατομισμού. Όλα αυτά φαίνεται να απορρέουν από την ίδια την ύπαρξη των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, τις οικογένειες, τους γάμους, τις στενές σχέσεις τους και τον τρόπο ζωής τους εκτός της παραδοσιακής οικογένειας, καθώς και από το δικαίωμά τους σε μια αυτόνομη ύπαρξη στη δημόσια σφαίρα. Απορρέουν επίσης από τις φεμινιστικές νομικές αξιώσεις στην αναπαραγωγική ελευθερία, καθώς και από τη φεμινιστική απαίτηση να μπει ένα τέλος στη σεξουαλική βία, όπως και στις οικονομικές και κοινωνικές διακρίσεις σε βάρος των γυναικών.

Παράλληλα, οι εχθροί του «φύλου» ανατρέχουν στη Βίβλο για να υπερασπίσουν τις απόψεις τους περί φυσικής ιεραρχίας μεταξύ ανδρών και γυναικών και τις διακριτές αξίες της αρρενωπότητας και της θηλυκότητας (αν και προοδευτικοί θεολόγοι έχουν επισημάνει ότι αυτές βασίζονται σε συζητήσιμες αναγνώσεις των βιβλικών κειμένων). Ταυτίζοντας τη Βίβλο με το δόγμα του φυσικού νόμου, υποστηρίζουν ότι η απόδοση φύλου αποτελεί θεϊκή δήλωση, από όπου μπορούμε να συναγάγουμε ότι οι σύγχρονοι βιολόγοι και γιατροί βρίσκονται κατά περίεργο τρόπο στην υπηρεσία της θεολογίας του 13ου αιώνα.

Δεν έχει σημασία που οι χρωμοσωμικές και ενδοκρινολογικές παρεκκλίσεις περιπλέκουν τη δυαδικότητα του βιολογικού φύλου, ούτε που η απόδοση φύλου μπορεί να αναθεωρηθεί. Οι θιασώτες των αντιέμφυλων απόψεων ισχυρίζονται ότι οι «ιδεολόγοι του φύλου» αρνούνται τις υλικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, όμως η προσήλωσή τους στην ύλη γρήγορα εξελίσσεται στη διαβεβαίωση ότι τα δύο φύλα είναι άχρονα «γεγονότα». Το αντιέμφυλο κίνημα δεν είναι μια συντηρητική θέση με ένα σαφές σύνολο αρχών. Όχι. Ως φασιστική τάση, κινητοποιεί μια γκάμα ρητορικών στρατηγικών σε όλο το πολιτικό φάσμα, για να μεγιστοποιήσει τον φόβο της εισβολής και της καταστροφής, που προέρχεται από ένα ετερόκλητο σύνολο οικονομικών και κοινωνικών δυνάμεων. Δεν πασχίζει να έχει συνοχή, καθώς η ασυνέχεια είναι μέρος της δύναμής του.

Στη γνωστή λίστα του με τα χαρακτηριστικά του φασισμού, ο Ουμπέρτο Έκο (Umberto Eco) γράφει πως «το παιχνίδι του φασισμού μπορεί να παιχτεί με πολλούς τρόπους», γιατί ο φασισμός είναι «ένα κολάζ […] μια κυψέλη αντιφάσεων». Πράγματι, αυτό περιγράφει τέλεια τη σημερινή αντιέμφυλη ιδεολογία. Πρόκειται για μια αντιδραστική υποκίνηση, ένα προβοκατόρικο σύμφυρμα από αντιφατικούς και ασυνάρτητους ισχυρισμούς και κατηγορίες. Τρέφονται από την ίδια την αστάθεια που επαγγέλλονται, και ο λόγος τους επιφέρει μόνο χάος. Μέσα από ένα ξέσπασμα ασυνάρτητων και υπερβολικών ισχυρισμών, επινοούν έναν κόσμο με πολλαπλές επικείμενες απειλές, για να υποστηρίξουν τον αυταρχισμό και τη λογοκρισία.

Αυτή η εκδοχή του φασισμού φανερώνει αστάθεια την ίδια στιγμή που προσπαθεί να αποτρέψει την «αποσταθεροποίηση» της κοινωνικής τάξης, που έχουν επιφέρει οι προοδευτικές πολιτικές. Η εναντίωση στο «φύλο» συχνά αναμειγνύεται με την αντιμεταναστευτική μανία και τον φόβο που συχνά, σε χριστιανικά περιβάλλοντα, μεταφράζεται σε ισλαμοφοβία. Οι μετανάστες θεωρείται επίσης ότι «παρεισφρέουν» και εμπλέκονται σε «εγκληματικές» πράξεις, ακόμα και ενώ ασκούν το δικαίωμα διέλευσης που τους εξασφαλίζει η διεθνής νομοθεσία. Στο φαντασιακό των υπέρμαχων της αντιέμφυλης ιδεολογίας, το «φύλο» μοιάζει με έναν ανεπιθύμητο μετανάστη, μια εισερχόμενη κηλίδα, αλλά είναι ταυτόχρονα εποικιστής ή φορέας ολοκληρωτισμού που πρέπει να αποτιναχτεί. Αριστεροί και δεξιοί λόγοι ανακατεύονται κατά βούληση.

Ως φασιστική τάση, το αντιέμφυλο κίνημα υποστηρίζει διαρκώς ενισχυόμενες μορφές ολοκληρωτισμού. Οι τακτικές του ενθαρρύνουν τις κρατικές δυνάμεις να παρεμβαίνουν σε πανεπιστημιακά προγράμματα, να λογοκρίνουν καλλιτεχνικά και τηλεοπτικά προγράμματα, να απαγορεύουν στα τρανς άτομα τα νόμιμα δικαιώματά τους, να εξορίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα από τον δημόσιο χώρο, να υποσκάπτουν την αναπαραγωγική ελευθερία και τον αγώνα ενάντια στη βία που στοχεύει τις γυναίκες, τα παιδιά και ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Απειλεί με βία όσους παρουσιάζει σαν δαιμονικές δυνάμεις, και υπόσχεται ότι η καταπίεση ή αποπομπή τους θα αποκαταστήσει την εθνική τάξη που απειλείται.

Γι’ αυτό και δεν έχει καμία λογική φεμινίστριες που στέκονται κριτικά απέναντι στο φύλο να συμμαχούν με αντιδραστικές δυνάμεις και να στοχοποιούν τρανς, non-binary και genderqueer άτομα. Ας κρατήσουμε όλοι τώρα μια πραγματικά κριτική στάση, γιατί δεν είναι η στιγμή κανένας από τους στόχους του κινήματος αυτού να στρέφεται ενάντια σε κάποιον άλλο. Τώρα είναι η ώρα για αντιφασιστική αλληλεγγύη.

 

Σημειώσεις

1 Judith Butler (2021), «Why is the idea of “gender” provoking backlash the world over?», Guardian, 23 Οκτωβρίου, διαθέσιμο στο: https://www.theguardian.com/us-news/commentisfree/2021/oct/23/judith-butler-gender-ideology-backlash.

Judith Butler

Η Τζούντιθ Μπάτλερ (Judith Butler) είναι διακεκριμένη επισκέπτρια καθηγήτρια φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Το τελευταίο βιβλίο της είναι το The Force of Nonviolence (Verso, 2021).