Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Skip links

Γιατί η Παλαιστίνη αποτελεί κρίσιμο φεμινιστικό ζήτημα

Γιατί η Παλαιστίνη αποτελεί κρίσιμο φεμινιστικό ζήτημα

 

Nada Elia
Μετάφραση: Παναγιώτα Σταθοπούλου

 


 

Η νεοσύστατη Παλαιστινιακή Φεμινιστική Κολεκτίβα προωθεί ένα ουσιαστικό όραμα διαθεματικού φεμινισμού και αποαποικιοποίησης.

Μέσα σε λίγα λεπτά οι υπογραφές άρχισαν να συρρέουν, σαν χείμαρρος μάλλον παρά σαν ρυάκι, τόσο από τις ΗΠΑ και την Παλαιστίνη όσο και από την Αγγλία, την Ιρλανδία, την Αυστραλία, την Αργεντινή, τη Σουηδία, τον Καναδά, την Κένυα, την Ιταλία και αλλού.

Στις 15 Μαρτίου, με ορόσημο το μήνα εορτασμού της «Ιστορίας της Γυναίκας», η νεόκοπη Παλαιστινιακή Φεμινιστική Κολεκτίβα (ΠΦΚ) ανακοίνωσε την πρώτη δημόσια δράση της: έναν όρκο και μια ανοιχτή επιστολή προς τις γυναίκες στις ΗΠΑ, προς φεμινιστικές οργανώσεις, ομάδες που ασχολούνται με την κοινωνική και διαφυλετική δικαιοσύνη και κάθε συνειδητοποιημένο άνθρωπο, με αίτημα να ασπαστούν την απελευθέρωση της Παλαιστίνης ως κρίσιμο φεμινιστικό ζήτημα.

Με σκοπό να μην παραμείνει μια απλή δήλωση αλληλεγγύης, ο όρκος αποτελείται από έξι συγκεκριμένα βήματα και δεσμεύσεις για την προώθηση ενός ουσιαστικού οράματος διαθεματικού φεμινισμού και αποαποικιοποίησης στην Παλαιστίνη. Στα βήματα αυτά περιλαμβάνονται η παραδοχή ότι η απελευθέρωση της Παλαιστίνης είναι ένα κρίσιμο φεμινιστικό ζήτημα, η δέσμευση για την υποστήριξη της  ελευθερίας του λόγου και του δικαιώματος του «συνέρχεσθαι» στην Παλαιστίνη, η απόρριψη της σύγχυσης μεταξύ αντισιωνισμού και αντισημιτισμού, η υποστήριξη του κινήματος «Μποϊκοτάζ, Αποεπένδυση και Κυρώσεις (BDS)», η αποποίηση του μιλιταρισμού και η έκκληση για την παύση της πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης των ΗΠΑ προς το Ισραήλ.

 

Κοινωνική και πολιτική απελευθέρωση

Η ΠΦΚ αυτοπροσδιορίζεται ως σώμα Παλαιστινίων και άλλων Αραβισσών και φεμινιστριών με βάση τις ΗΠΑ «με στόχο την κοινωνική και πολιτική απελευθέρωση της Παλαιστίνης μέσω της αντιμετώπισης της συστημικής έμφυλης και αποικιοκρατικής βίας, της καταπίεσης και της εκτόπισης».

Όπως αναφέρουν στον όρκο που προωθήθηκε στους υποστηρικτές τους:

«Το δικό μας όραμα για ένα ριζικά διαφορετικό μέλλον βασίζεται σε μια ζωτική διασύνδεση που ενδυναμώνει τις εργατικές τάξεις, και στην αγάπη προς τους συνανθρώπους μας, τους λαούς, τη ζωή και προς τον ίδιο τον πλανήτη. Για αυτούς τους λόγους ορκιζόμαστε, σήμερα και κάθε μέρα, να αναγνωρίζουμε ότι η Παλαιστίνη αποτελεί Φεμινιστικό Ζήτημα και να τηρούμε αυτό τον όρκο στην καθημερινή ζωή και στις οργανωτικές πρακτικές μας».

«Η Παλαιστίνη αποτελεί φεμινιστικό ζήτημα»: Η δήλωση αυτή είναι αυταπόδεικτη και δε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση. Ωστόσο, όπως και για τόσα ζητήματα που σχετίζονται με την Παλαιστίνη, έχουν χρειαστεί μακρές συζητήσεις, διευκρινίσεις, αναλύσεις και τεκμηρίωση, ξανά και ξανά. Ιδίως στις ΗΠΑ οι Παλαιστίνιοι έχουν από καιρό αποξενωθεί από τους κύριους φεμινιστικούς οργανωτικούς χώρους, εκεί όπου η επικρατούσα σιωνιστική ιδεολογία –είτε γίνεται αποδεκτή είτε όχι– απεικονίζει τους Παλαιστίνιους ως επιτιθέμενους αντί για τους Σιωνιστές.

Κάποια μέλη μού είπαν ότι αντιλήφθηκαν μια κάποια πρόοδο, με την ανάδυση μιας διακρατικής συνομιλίας σχετικά με τις πολυάριθμες πλευρές του ρατσισμού και του μισογυνισμού.

Πολλοί από αυτούς τους χώρους θεωρούν ότι οι Παλαιστίνιες καταπιέζονται αποκλειστικά λόγω της αραβικής πατριαρχίας και όχι λόγω της διάχυτης βίας του Σιωνισμού. Σε καμία περίπτωση δεν παραβλέπεται η μακροχρόνια αλληλεγγύη με τις μαύρες, ιθαγενείς και τριτοκοσμικές φεμινιστικές κοινότητες, τις κοινότητες της εργατικής τάξης και τις κουίρ κοινότητες που έχουν αγωνιστεί μαζί με τις Παλαιστίνιες στο πλαίσιο ευρύτερων αντιαποικιακών και αντιρατσιστικών κινημάτων στις ΗΠΑ και παγκοσμίως. Ωστόσο, όσον αφορά την ανοιχτή υποστήριξη της Παλαιστίνης στις ΗΠΑ, η υποστήριξη δε θεωρείται δεδομένη.

Αυτό συμβαίνει επειδή πάντα ελλοχεύει ο φόβος των αντιποίνων, του εκφοβισμού και του διασυρμού με την ψευδή κατηγορία του αντισημιτισμού. Όπως μου είπε η Σάρα Ιχμούντ, μέλος της ΠΦΚ:

«Ενώ οι αδερφές μας στην πατρίδα αντιμετωπίζουν άμεση βία και βαναυσότητες λόγω της στρατιωτικής κατοχής και της σιωνιστικής αποικιοκρατίας, εμείς που βρισκόμαστε στη διασπορά των ΗΠΑ αντιμετωπίζουμε διαφορετικές προκλήσεις: σιωνιστική καταστολή του λόγου μας για την Παλαιστίνη, ποινικοποίηση των πολιτικών μας δράσεων και αποκλεισμό της ελευθερίας της Παλαιστίνης από τις κυρίαρχες φεμινιστικές ατζέντες».

 

Κατάργηση της αποικιοκρατίας των εποίκων

Η Ιχμούντ, που πλέον διδάσκει στο Κολέγιο του Τίμιου Σταυρού (College of the Holy Cross), μοιράστηκε τις εμπειρίες τις από σιωνιστικές επιθέσεις:

«Ενώ ήμουν υποψήφια για μια μόνιμη θέση στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης το 2019, δέχτηκα μια πικρόχολη επίθεση μέσω μιας δημόσιας εκστρατείας λασπολογίας, με την οποία χαρακτηρίστηκα αντισημίτρια, σε μια προσπάθεια απαξίωσης της υποτροφίας μου με θέμα την έμφυλη βία ενάντια στις Παλαιστίνιες των κατεχόμενων περιοχών. Περαιτέρω, ως Παλαιστίνια Αμερικανίδα ακαδημαϊκός, δαιμονοποιήθηκα από το ευρύτερο σιωνιστικό κοινό, με ρατσιστικούς και σεξιστικούς χαρακτηρισμούς γεμάτους οριενταλιστική επιχειρηματολογία. Ως ανθρωπολόγος, κατανοώ ότι πρόκειται για μια ακόμη μορφή εθνογραφικής γνώσης που αφορά τις έμφυλες πτυχές της σιωνιστικής καταστολής, αλλά και την ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε άμεσα ότι το Παλαιστινιακό αποτελεί φεμινιστικό ζήτημα».

Όπως ήταν αναμενόμενο, ο όρκος της κολεκτίβας δεν εκτιμήθηκε από όλους τους αποδέκτες – αποκαλύφθηκε ότι ο φεμινισμός εκλαμβάνεται σε πολλές περιπτώσεις στενά, σαν μια ελιτίστικη κοσμοθεωρία, και όχι ως μια ευρεία ιδεολογία χειραφέτησης, όπως φιλοδοξεί να είναι. Ως εκ τούτου, στη σελίδα της «Εβραϊκής Φωνής για την Ειρήνη» στο facebook, η οποία προσυπέγραψε και δημοσίευσε τον όρκο, υπήρξε ένα σχόλιο ότι το Παλαιστινιακό είναι ζήτημα ανθρώπινων δικαιωμάτων, όχι μόνο φεμινιστικό.

Παλαιστίνιες τραγουδούν συνθήματα καθώς Ισραηλινοί στρατιώτες φρουρούν μια διαμαρτυρία
στο παλαιστινιακό χωριό Σούσια της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης στις 14 Μαρτίου 2021 (AFP)

Η Λούμπνα Κουτάμι, μέλος της ΠΦΚ και επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Ασιατικών-Αμερικανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, απάντησε:

«Σίγουρα η Παλαιστίνη αφορά διαφορετικά πράγματα για κάθε άνθρωπο – το ζήτημα επικεντρώνεται στην κατάργηση της αποικιοκρατίας των σιωνιστών εποίκων. Κομβικό σημείο είναι, εν προκειμένω, να κατανοήσουμε ότι η σιωνιστική αποικιοκρατία των εποίκων αποτελεί επίσης απότοκο έμφυλης / σεξιστικής βίας και καταπίεσης. Όταν οι Παλαιστίνιες αναγκάζονται να γεννήσουν νεκρά μωρά σε ένα σημείο ελέγχου, επειδή δεν επιτρέπεται να περάσει το ασθενοφόρο, υπάρχει σίγουρα [παραβίαση] ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά και μια πολύ σαφής στόχευση, μέσω έμφυλης βίας, κατά της ελευθερίας αναπαραγωγής των Παλαιστινίων. Όταν οι Ισραηλινοί στρατιώτες αναφέρουν ότι οι Παλαιστίνιες έγκυες αποτελούν στόχο δολοφονίας (όπως γινόταν κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2009 στη Γάζα), προκύπτει ένας σαφής μηχανισμός έμφυλης βίας για τον έλεγχο της δημογραφικής πλειοψηφίας των Παλαιστινίων. Όταν οι άνθρωποι της Παλαιστίνης (άντρες, γυναίκες και μη δυαδικά άτομα) υποβάλλονται σε σεξιστικά βασανιστήρια, βιασμούς και ευνουχισμούς στις ανακρίσεις, σίγουρα υπάρχει παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά πρόκειται και για έμφυλη και σεξιστική επίθεση. Επομένως, η απελευθέρωση της Παλαιστίνης πρέπει σίγουρα να υποστηριχτεί από κάθε άτομο που πιστεύει ότι ασπάζεται τον φεμινισμό· διαφορετικά, ο φεμινισμός κωφεύει στην πραγματικότητα».

 

Συμμετοχή σε διάλογο

Σε άλλα σχόλια που έχουν αναρτηθεί στον λογαριασμό του Παλαιστινιακού Κινήματος Νέων στο Instagram, φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα με τον ίδιο τον όρο «φεμινισμός», ο οποίος συνδέεται με την κοσμοθεωρία μεσοαστών, λευκών, δυτικών, φιλελεύθερων γυναικών με οριενταλιστικές απόψεις για τις παλαιστινιακές, αραβικές και μουσουλμανικές κοινωνίες, που θεωρούν τον Σιωνισμό και το Ισραήλ ως λύτρωση και «δημοκρατία» παρά ως αποικιοκρατία των εποίκων.

Ήταν ανανεωτικό να βλέπουμε ότι, αντί να απαξιώνει ή να αγνοεί αυτά τα αισθήματα, η ΠΦΚ πράγματι απάντησε σε αυτά, καθώς ανέδειξαν με σαφήνεια πόσο σημαντικό είναι το να προσδιορίσουν μόνες τους οι παλαιστινιακές κοινότητες το είδος του φεμινισμού που ανταποκρίνεται στις συνθήκες των Παλαιστινίων. Θυμήθηκα παρόμοιες εμπειρίες που είχα ως μέλος του δικτύου Incite!, που συμμετείχε και αυτό σε μακρές συζητήσεις σχετικά με την υιοθέτηση και αποκατάσταση του όρου «φεμινισμός», παρά τις προβληματικές συνδηλώσεις του.

Μητέρες συλληφθέντων Παλαιστινίων έξω από δικαστήριο στη Γάζα
τον Δεκέμβριο του 1987, κατά τη διάρκεια της Πρώτης Ιντιφάντα (AFP)

Εν τω μεταξύ, ενώ χιλιάδες υπογραφές του όρκου της κολεκτίβας συνέρρεαν, κάποια μέλη μού είπαν ότι αντιλήφθηκαν μια κάποια πρόοδο, με την ανάδυση μιας διακρατικής συνομιλίας σχετικά με τις πολυάριθμες πλευρές του ρατσισμού και του μισογυνισμού.

Ακόμη και εν μέσω της συζήτησης σχετικά με την καταλληλότητα ή τα όρια του όρου «φεμινισμός», φάνηκε να γίνεται καθολικά δεκτό ότι ο Σιωνισμός, όπως κάθε αποικιοκρατικό / εποικιστικό σύστημα, διαπράττει έμφυλη βία και ότι, όπως οι γυναίκες που ξεσηκώνονται ενάντια στις εκτοπίσεις παντού, οι Παλαιστίνιες ανέκαθεν συμμετείχαν στη λαϊκή αντίσταση κατά των ιμπεριαλιστικών προσδοκιών για την πατρίδα τους, καθιερώνοντας την αυτονόητη αντίληψη ότι η εθνική απελευθέρωση είναι ελλιπής χωρίς έμφυλη δικαιοσύνη.

Ο όρκος της ΠΦΚ επιβεβαιώνει το αδιαίρετο της δικαιοσύνης. Το όραμα της κολεκτίβας θεμελιώνεται στην αγάπη για την κοινότητα, αναγνωρίζοντας, ωστόσο, ότι η απελευθέρωση δεν είναι πλήρης, παρά μόνο αν σταματήσει κάθε θεσμική βία. Πράγματι, δεν θα υπήρχε ανάγκη για τον όρκο ούτε για την ύπαρξη ομάδων όπως η Tal’at, που τον προσυπέγραψαν, αν δεν υπήρχαν μισογυνισμός και πατριαρχία και εντός της παλαιστινιακής κοινωνίας.

Η δύναμη του οράματος της ΠΦΚ έγκειται στην ευρύτητά του, καθώς επιδιώκει να τερματίσει τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική βία.

Nada Elia

Η Νάντα Έλια διδάσκει στο Αμερικανικό Πρόγραμμα Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Δυτικής Ουάσινγκτον και αυτό τον καιρό ολοκληρώνει ένα βιβλίο σχετικά με τον ακτιβισμό της παλαιστινιακής διασποράς.