Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Skip links

«Έχω μια καρδιά που μ’ ένα μόνο θέαμα, δεν χορταίνει»

«Έχω μια καρδιά που μ’ ένα μόνο θέαμα, δεν χορταίνει»

 

Μαίρη Ζυγούρη

 


 

H φράση του τίτλου προέρχεται από την εικαστική παράσταση/περφόρμανς που παρουσίασε η Μαρία Καραβέλα στα πλαίσια της έκθεσης στο Ζάππειο (1981) με επιμελητή τον Αλέξανδρο Ξύδη. Η φράση αυτή ακουγόταν σε επανάληψη, από τους περφόρμερ/μαθητές του Σύγχρονου Ερευνητικού Κέντρου Τέχνης Κορίνθου (1980-1982, η πρώτη σχολή περφόρμανς στην Ελλάδα) σύμφωνα με τη συνέντευξη (8/2/2012) που έδωσε ο μαθητής Γιώργος Μπινιάρης (ηθοποιός) κατά τη διάρκεια της έρευνας για τα χαμένα αρχεία της Μαρίας Καραβέλα.

 

1. PARADISCIPLINE

Δράση παρεμβατικού χαρακτήρα ανοιχτής έκβασης, που προέκυψε από τη συμβίωση για δύο
εβδομάδες με τους πρώην κρατούμενους στο νησάκι Certosa της Βενετίας (2006).

Με ιδιαίτερα λεπτό και έμμεσο τρόπο, η Μαίρη Ζυγούρη αναφέρεται στις διακριτές σφαίρες αναπαραγωγής έμφυλων ταυτοτήτων, καλώντας τον θεατή να διερευνήσει τις δικές του ταυτίσεις και ιδεολογικές οριοθετήσεις. Η εικαστικός επιλέγει να ταυτιστεί με διφορούμενους εξουσιαστικούς ρόλους που συνήθως συναντάμε σε μη προνομιούχες κοινωνικές και επαγγελαματικές τάξεις που παραδοσιακά «ανδροκρατούνται». Στη δράση/ βίντεο περφόρμανς Paradiscipline (2005), στο νησάκι Certosa της Βενετίας, η φύλαξη και η επιτήρηση του οποίου εχει ανατεθεί σε κατάδικους των φυλακών της πόλης της Βενετίας ως κοινωνική εργασία εξαργύρωσης της ποινής, η εικαστικός φοράει την ειδική στολή των καταδίκων/επιτηρητών, υιοθετεί την καθημερινή τους πρακτική και συμμετέχει στην περιπολία του νησιού. Πρόκειται για μια ιδιότυπη συμμετοχική ενέργεια που επιστρατεύει την καλλιτεχνική επιτέλεση και την οπτικοακουστική τεκμηρίωση για να επηρεάσει στην αναπαράσταση τέτοιων αποκλεισμένων κοινωνικά ομάδων και, ταυτόχρονα, να ανατρέψει προσωρινά παγιωμένες ιεραρχίες εντός τους.

Κωστής Σταφυλάκης, 2008.

several photos in one contact

 

2. DOUBLE: Action for Beauty Care

Περφόρμανς για δύο αλλά ίδιες.

ΕΠΙΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[…] Ήμουν μόνη!
Όταν η μία έκοβε τα καρότα της και η άλλη βούρτσιζε τα δόντια της και
μιλούσαμε και λέγαμε:
– Μια εξαίρεση είναι ένα θαύμα.
– ΚΑΝΟΝΑΣ.
– Ένα θαύμα είναι μια εξαίρεση.
– ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ…

Η έννοια του θαύματος, της μοναδικής και αιώνιας πηγής επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους. Το θαύμα είναι μια τέλεια εγκατάλειψη στους νόμους του ασυνείδητου. Μια δωρεά που δεν μπορεί να συγχέεται, όπως πίστεψαν οι συμβολιστές, με την αναζήτηση του τεχνητού, του πλαστού, του εσκεμμένου μυστηρίου. Το θαύμα έχει το χάρισμα της αιώνιας νιότης. Το μυστήριο είναι ένα φθηνό επιτηδευμένο τέχνασμα, ενώ το θαύμα είναι ο ίδιος ο νόμος της ζωής.

Αντρέ Μπρετόν, 1921

Περφόρμερ: Μαίρη Ζυγούρη/Δήμητρα Παπαδάκου
Φωτογραφία: Paul Ζωγραφάκης
Kafeneon, Pop-up project space,
Αθήνα, 2007.

 

3. LONG LIVE THE KING

Βίντεο περφόρμανς που προέκυψε από τη συμβίωση με το περιφερόμενο τσίρκο Embel Riva στα όρια του χωριού Metaponte στη Basilicata (IT) το 2009.

H βίντεο περφόρμανς Long Live the King είναι μια ακόμα πολιτική αλληγορία από την τριλογία Zoopoetic-Zoopolitic. Μια μονομαχία με τον κυρίαρχο Άλλο. Η καλλιτέχνιδα βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν μεγαλειώδη ελέφαντα μέσα στο περιβάλλον ενός τσίρκου. Οι ιεραρχικοί ρόλοι ανθρώπου/ζώου υπόκεινται σε αμφισβήτηση. Η ζωοποιημένη γυναίκα δέχεται την κυριαρχία του εξανθρωπισμένου ζώου, παράγοντας έτσι αντιφάσεις, εκθέτοντας τις παρεμβάσεις, αναδεικνύοντας τους παραλογισμούς των ιεραρχικων δομων της εξουσίας. Ανάμεσα στην καλλιτέχνιδα και το ζώο αναπτύσσεται μια κυνική και ταυτόχρονα διαλογική, άκρως ρεαλιστική πρακτική.

Κάμερα: Christian Mantuano
Μουσική: Angelo Losasso
Μοντάζ: Gabriele Gianni, Mαίρη Ζυγούρη
Εκτέλεση παραγωγής: Matteo Fraterno
Φωτογραφία: Sasà Giusto

 

4. OPERA APERTA, Μια παιδαγωγική επιτέλεση διά ενηλίκους

Μαρία Καραβέλα 1980-85/ Μαίρη Ζυγούρη 2013

Αρχειακό επιτελεστικό ντοκιμαντέρ
Δικαίωμα Αρχείου 3 στο ΙΣΕΤ (Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης)

Για το πρότζεκτ Δικαίωμα Αρχείου 3 στο ΙΣΕΤ (Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης), η καλλιτέχνιδα Μαίρη Ζυγούρη μελέτησε το έργο και τα απομεινάρια των καμμένων αρχείων της Μαρίας Καραβέλα, μιας εξέχουσας προοδευτικής ελληνίδας περφόρμερ, και πραγματοποίησε το υβριδικό ντοκιμαντέρ/βίντεο Opera Aperta: μια παιδαγωγική επιτέλεση για ενηλίκους. Το έργο της Μαρίας Καραβέλα, που πέθανε το 2012 σε ένα άσυλο, συνδέεται με την επαναστατική τέχνη εναντίον της δικτατορίας στην Ελλάδα του ’70 και τη διαμόρφωση του αριστερού λόγου, τα πρώτα χρόνια μετά τη Χούντα. Η Ζυγούρη επικεντρώνει την έρευνά της στο παιδαγωγικό έργο της Μαρίας Καραβέλα (1980-86), που κατέληξε στις δύο περίφημες περφόμανς το ’80. Το αρχειακό ντοκιμαντέρ συγκεντρώνει, καταγράφει, παίρνει συνεντεύξεις από τους μαθητές της Καραβέλα σε Κόρινθο και Αθήνα. Ενώ η ίδια η καλλιτέχνιδα επιτελεί επανα/αποδόσεις σε στοιχειοθετημένες περφόρμανς και φέρνει στο φως νέα στοιχεία. Το βίντεο εμφανίζει πτυχές της διαμόρφωσης του αριστερού υποκειμένου στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας τη θέση του θύματος, του τιμωρού και του ήρωα. Συγχρόνως, σκιαγραφεί την καθήλωση του αριστερού λόγου, δίνοντας προτεραιότητα στον ελευθεριακό δημοκρατικό λόγο της κρίσης, στοχεύοντας σε ανοιχτές προοπτικές μιας «προβληματισμένης παιδαγωγίας», μιας «καλλιτεχνικής εκπαίδευσης».

Ελπίδα Καραμπά, 2012
(Κείμενο από τον κατάλογο της έκθεσης Δικαίωμα Αρχείου 3, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης)

 

5. VENUS OF THE RAGS

Βίντεο περφόρμανς, ιδιοτοπική, συμμετοχική περφόρμανς
2014

6_zygouri

Η καλλιτέχνις Μαίρη Ζυγούρη επαναδιαπραγματεύτηκε το επιδραστικό μεταπολεμικό πρωτοποριακό έργο του Michelangelo Pistoletto, Venus of the rags (1967/1974), σε μια σύνθετη περφόρμανς που πραγματοποιήθηκε στην ευρύτερη βιομηχανική περιοχή της Ελευσίνας και παρουσιάστηκε στο 39ο Φεστιβάλ Αισχύλεια. Μέσα από τα αφηγηματικά επεισόδια σε επιλεγμένες τοποθεσίες, συνθέτει μια σουρεαλιστική τελετουργική περιήγηση ανάμεσα σε μεταβιομηχανικά περιβάλλοντα-χώρους με συγκρουσιακή ταυτότητα ως αρχαία σημεία αναφοράς και σύγχρονα τοπόσημα της ευρύτερης βιομηχανικής ζώνης της Ελευσίνας. Με έναν ανυπόκριτο ιδιοτοπικό τρόπο (site specific), η Ζυγούρη κατασκεύασε συστηματικά τους κριτικούς λόγους του έργου της γύρω από αντιθετικούς πολιτισμικούς όρους και τη συγκρουσιακή χωρική πολιτική της Ελευσίνας: αρχαίο/σύγχρονο, αρχαιολογικό τοπίο/βιομηχανικό τοπίο, φυσικό τοπίο/βιομηχανική ζώνη, δημόσιο/ιδιωτικό, τέχνη/καθημερινή ζωή, αρχαίο ιερό/βιομηχανικό ιεροποιημένο. Ενδεικτικό της τεταμένης και ανταγωνιστικής σχέσης μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού/εταιρικού χώρου ήταν η περιπέτεια της επίμονης προσπάθειας της Ζυγούρη να πάρει άδεια πρόσβασης σε βιομηχανικούς χώρους: έτσι η σχεδιασμένη πορεία της πομπής, κατά μήκος της ημιιδιωτικής, ημιδημόσιας παράκτιας ζώνης του Τιτάν με τη συμμετοχή των κατοίκων της κοινότητας δεν υλοποιήθηκε, αλλά αντ’ αυτού η καλλιτέχνιδα πραγματοποίησε το δικό της συμβολικό πέρασμα μέσα από το τοπίο του εργοστασίου τσιμέντου με την επίβλεψη των υπευθύνων του ΤΙΤΑΝ.

Μαρία Κονομή, 2017

(Απόσπασμα του κειμένου «Venus of the Rags ΔΙΕΛΕΥΣΙΣ /2014 ΕΛΕΥΣΙΣ: Ιδιοτοπικές μετεγκαταστάσεις και κριτικές ανταποκρίσεις» από τη συνολική έκδοση του πρότζεκτ Venus of the RagsIN TRANZITELEUSIS: Fondazione Pistoletto, 2017)

Περφόρμερ: Ρόζα Προδρόμου, Κωνσταντίνα Δημητρίου, Μαρίνα Τερζή, Βίκυ Μήτσου, Ελίνα Παππά, Νατάσα Μένη, Βασίλης Κανάκης
Εκτέλεση Παραγωγής: Matteo Fraterno, Γιάννης Καλυμνάκης
Κάμερα: Sandro Ranelli, Μαρία Αγγελή, Στέλιος Μουράτογλου, Ανδρέας Μαργιόλας
Μοντάζ: Λεωνίδας Παπαφωτίου, Μαίρη Ζυγούρη
Σχεδιασμός Ηχου: Angelo Lossaso
Παραγωγή: Αισχύλεια, Fondazione Michelangelo Pistoletto, Compagnia di San Paolo

 

6. MOVIMENTO IN SEMI-LIBERTÀ

Ιδιοτοπική, συμμετοχική περφόρμανς 2015

Το 2014 η μικρή πόλη του Putignano στο Bari ανέθεσε στην καλλιτέχνιδα να συλλάβει μια περφόρμανς εμπνευσμένη από το ετήσιο καρναβάλι τους. Εντυπωσιασμένη από την εικόνα ενός τοπικού καρναβαλιστή δεμένου σε μια κατασκευή, δύο μαριονέτες σε ανθρώπινο μέγεθος, κινούμενες σε συγχρονισμό με τον άνδρα στο κέντρο της κατασκευής, η Ζυγούρη απηύθυνε ανοιχτό κάλεσμα (casting) στους κατοίκους της πόλης να φανταστούν την υποκειμενικότητά τους ως πολλαπλή, επιλέγοντας ο καθένας, την τριπλή ταυτότητα του. Επιπλέον, εξασφάλισε την άδεια να επιτελέσει αυτό το αυτοσχέδιο χορογραφικό κομμάτι μέσα στην τοπική, εκτός λειτουργίας φυλακή, που λειτουργούσε ως ένας χώρος ‘ημι-ελευθερίας’, βάσει της ιταλικης νομοθεσίας, οι τρόφιμοι έχουν τη δυνατότητα να βγουν από τη φυλακή για να δουλέψουν κατά τη διάρκεια της μέρας και επιστρέφουν σε αυτή τη νύχτα. Στο έργο Movimento in Semi-Libertà, αισθανόμαστε για άλλη μια φορά την καλλιτέχνιδα να καταπιάνεται με ερωτήματα περί απόδρασης, υποκειμενικότητας, συμμετοχής και αυτονομίας σε σχέση με τη δημιουργία τέχνης και την έννοια της «κίνησης σε ημι-ελευθερία», ένα εύστοχο σχόλιο για την αδυνατότητα της απόλυτης καλλιτεχνικής υπέρβασης των περιορισμών της υλικής αναγκαιότητας. Εξάλλου, παρακολουθώντας αυτά τα ανώμαλα υποκείμενα να χορεύουν σε μια φυλακή που κάποτε παραχώρησε την «ελευθερία» υπό συγκεκριμένες συνθήκες εργασίας, βλέπουμε να ζωντανεύει η αντίληψη των Deleuze και Guattari ότι «το γίγνεσθαι και η πολλαπλότητα είναι το ίδιο πράγμα» και το πώς «κάθε πολλαπλότητα αποτελείται ήδη από ετερογενείς όρους συμβίωσης […] μεταμορφώνεται διαρκώς σε μια σειρά από άλλες πολλαπλότητες… Στην πραγματικότητα, ο εαυτός είναι μόνο ένα κατώφλι, μια πόρτα, ένα γίγνεσθαι ανάμεσα σε δύο πολλαπλότητες». Στην περίεργη κίνηση και τα απόκοσμα κοστούμια των μαριονετών, που τώρα ζωντανεύουν ως πολλαπλά υποκείμενα, βλέπουμε μια βιωμένη στιγμή ενός εαυτού που γίνεται μια πόρτα σε άλλες πολλαπλότητες· τις απειροελάχιστες δυνατότητες υλοποίησης (of doing) του είναι και του γίγνεσθαι μέσω καλλιτεχνικών διεργασιών που μπορούν να συγκροτήσουν ανοιχτού τύπου παραλλαγές «παραγωγικών μηχανών». Οι πρακτικές της Ζυγούρη έρχονται να λειτουργήσουν ως κατώφλι όπου η μετάβαση και η μεταμόρφωση σε πολλαπλά γίγνεσθαι εκτοξεύονται προς τα έξω σε μια διαδικασία της «παραγωγής της παραγωγής» που κινείται προς όλες τις κατευθύνσεις, στο άπειρο.

Υπατία Βουρλούμη

(Απόσπασμα του κειμένου “The Production of the Production of Mary Zygouri” από τη συνολική έκδοση του πρότζεκτ Venus of the RagsIN TRANZITELEUSIS: Fondazione Pistoletto, 2017)

Μαίρη Ζυγούρη

Η Μαίρη Ζυγούρη γεννήθηκε στην Αθήνα τo 1973. Ζει και εργάζεται μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών (1994-2000). Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Chelsea College of Art and Design του Λονδίνου.

Επιλεγμένες Εκθέσεις

2018 Η αλήθεια είναι πάντα μια άλλη, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) σε συνεργασία με την Galleria Nazionale d’Arte Moderna e Contemporanea (GNIAM), Ρώμη, (IT).

H επανάληψη του αδυνάτου (Ατομική έκθεση), Prometeo Gallery di Ida Pisani, Μιλάνο (ΙT).

2017 The Raft. Art is (not) Lonely, Τrienale Ostend, σε διοργάνωση του Mu.ZEE, Oστάνδη (BE).

Περικύκλωμα | M.K. Κοκκινιά 1979 | M.Z. Κοκκινιά 2017, documenta 14 «Μαθαίνοντας από την Αθήνα», Aθήνα-Κάσελ.

2016 Fragile body – Material Body, 3rd Venice International Performance Art Week, «Το όνειρο της Αντιγόνης», Palazzo Morra, Βενετία, (IT).

[OUT]TOPΙAS, Prague Quadrennial of Performance Design & Space, Μουσείο Μπενάκη, Aθήνα (GR).

2015 Ο Λουτρός του Συντάγματος, Ρome, Cittadellarte και IKSV, Κωνσταντινούπολη (TR).

6η Μπιενάλε της Αθήνας Ομόνοια, και Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, Aθήνα (GR).

Movimento in semi-libertà, I.C.E e Teatro Pubblico Pugliese, Fondazione Museo Pino Pascali (IT).

2014 VENUS OF THE RAGS IN TRANSIT ΕΛΕΥΣΙΣ, 2014, Φεστιβάλ Αισχύλεια, Ελευσίνα (GR).

2013 LABORINTUS (Ατομική έκθεση), Gallery Dino Morra Arte Contemporanea, Νάπολη (IT).

2012 OPERA APERTA, Δικαίωμα Αρχείου 3, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, Aθήνα (GR).

2010 Ρευστοποιήσεις, Istituto Italo-Latino Americano σε συνεργασία με το Studio Stefania Miscetti, Ρώμη (IT).

2009 Παχυντικά κελιά, 2η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης (GR).

BΟΗΘΕΙΑ, 1ο Φεστιβάλ Περφόρμανς Θεσσαλονίκης (GR).

2008 SHE DEVIL 2, Studio Stefania Miscetti, Ρώμη (IT).

2006 Προτάσεις, Πεδίο Δράσης Κόδρα, Θεσσαλονίκη (GR).

2005 HACKING REALITY, Locus Athens, Πλατεία Θεάτρου, Αθήνα (GR).

Το 2012 βραβεύτηκε από την Ένωση Τεχνοκριτών (ΑICA Hellas).